છોકરીઓ માટેની ખતના પ્રથા શા માટે અપનાવવા આવે છે? દાઉદી બોહરા સમાજ સદીઓથી જાહેરમાં વાતચીત કર્યા વિના છૂપી રીતે બૈરાનીખતનાપ્રથા અપનાવી રહી છે, જે ફીમેલ જેનિટલ કટિંગ (એફ.જી.સી.) તરીકે પણ જાણીતી છે. ફક્ત પાછલા એક વર્ષથી, બોહરા આગેવાનો બોલી રહ્યાં છે કે શા માટે તેઓ સાત વર્ષની છોકરીના ક્લિટોરલ હૂડ ને કાપવાની પ્રથા અપનાવે છે. (બૈરાઓને સેક્સ્યૂઅલ આનંદનો અનુભવ કરવામાં મદદરૂપ થતા યોનિ અને મૂત્રમાર્ગ ની ઉપર આવેલ સંવેદનશીલ નસોવાળા ચામડીના બટન જેવા બંડલને ક્લિટોરિસ કહે છે અને ક્લિટોરિસને નુક્શાન થતું અટકાવવા તેના પરના આવરણને ક્લિટોરલ હૂડ કહે છે.)

જુન 2016માં, સયૈદના મુફદ્દલ સૈફુદિને એક પ્રેસ સ્ટેટમેન્ટ આપ્યું હતુ જેમાં તેમણે ખતનાને “ધાર્મિક શુદ્ધતા”ના કાર્ય તરીકે જણાવી છે. જે,પાછલા વર્ષે સહિયો સાથેની એક અંગત વાતચીતમાંસમાજના એક વરિષ્ઠ પ્રવક્તાએ આપેલા સ્ટેટમેન્ટ જેવું છે, તેમણે દાવો કર્યો હતો કે દાઈમ અલ ઈસ્લામ (10મી સદીનું ન્યાયશાસ્ત્રનું પુસ્તક) અનુસાર બૈરા અને મરદનાખતના પાછળનું મુખ્ય કારણ ફક્ત શારિરીક જ નહિં પરંતુ, “આધ્યાત્મિક” અને “ધાર્મિક” સ્વચ્છતા અથવા તહારત પણ છે.

ત્યારબાદ ફેબ્રુઆરી 2017માં, સમાજના એક વરિષ્ઠ પ્રવક્તાએ ધી હિન્દુસમાચારપત્રને એક અનામી મુલાકાત આપી હતી, જેમાં ફરી દાઈમ અલ ઈસ્લામ ની વાત કરી હતી. તે સિવાય, આ વખતે અનામી પ્રવક્તાએ જણાવ્યું હતુ કે ખતના “બૈરાના ચહેરા પરના તેજમાં અને તેણીના મરદ સાથેના સેક્સ્યૂઅલ સુખમાં વધારો કરવાનું” કાર્ય કરે છે.

હવે, જ્યારથી અમેરિકામાં ત્રણ બોહરાઓની એફ.જી.સી.ના આરોપ હેઠળ ધરપકડ થઈ ત્યારથી કેટલાક બોહરા બૈરાઓ જે ખતનાનું સમર્થન કરે છે તેમણે આ પ્રથાના બચાવમાં સોસિયલ મીડિયાનો સહારો લીધો છે. આ બધાબૈરાઓ દાવો કરે છે કે ખતનાસેક્સ્યૂઅલ ઉત્તેજના માટે અપનાવામાં આવે છે અને તે “વૈજ્ઞાનિક” અને “તબીબી” રીતે લાભદાયક છે કારણ કે તે “પશ્ચિમ દેશોમાં કરવામાં આવતી ક્લિટોરલ અનહૂડિંગ પ્રક્રિયા” જેવી જ છે. તેમાના કેટલાક બૈરાઓ એમ પણ દાવો કરે છે કે ખતનાજનનેન્દ્રિય (જેનિટલ) સ્વચ્છતા માટે અપનાવામાં આવે છે.

વધારે પડતા બોહરા બૈરાઓએ એક પેઢીથી બીજી પેઢીને ખતના પ્રથા આપતીવખતે, હજી સુધી આ રીતે તેનું પારંપરિક વર્ણન કર્યું નથી. પ્રોફેસર રેહાના ઘડિયાલીએ 1991માં, ઓલ ફોર ઈઝ્ઝત નામના એક આર્ટિકલમાં આશરે 50 બોહરા બૈરાઓના ઈન્ટરવ્યૂ લીધા હતા અને તેમાં ખતના માટેના સામાન્ય કારણો આ મુજબ જોવા મળ્યા હતા. ક) તે એક ધાર્મિક ફરજ છે. ખ) તે એક પરંપરા છે અને ગ) તે છોકરીની સેક્સયુઆલિટીને કાબુમાંરાખવા માટેઅપનાવામાં આવે છે.

ત્યારથી, કેટલાક સ્વતંત્ર સંશોધનકર્તા, કાર્યકર્તાઓ અને ફિલ્મ નિર્માતાઓને બોહરા બૈરાઓ સાથેની તેમની અસંખ્ય વાતચીતો દરમિયાન તેવા જ કારણો જોવા મળ્યા. બોહરા સમાજના મોટા ભાગના લોકોએ સતત દાવો કર્યો છે કે તેઓ તેમની છોકરીઓનું ખતના, તેમની સેક્સયુઅલ ઈચ્છાઓને કાબુમાં રાખવા અથવા તો ચૂપચાપ ધાર્મિક પરંપરાને અનુસરવા માટે અપનાવે છે. ઘણા બોહરા લોકો તો ક્લિટોરિસને “હરામ ની બોટી” અથવા પાપી માંસના ટુકડા તરીકે બતાવે છે.

સહિયોએ કરેલા 385 બોહરા બૈરાઓના રીસર્ચમાં પણ તેવા જ કારણો જોવા મળ્યા હતા. વધારે પડતા જવાબ આપવાવાળાઓએ દાવો કર્યો કે ખતના પ્રથાને પારંપરિક રીતે અથવા સેક્સયુઅલ ઈચ્છાઓને કાબુમાં કરવા માટે અપનાવામાં આવે છે, જ્યારે બહું ઓછાબૈરાઓએ “સ્વચ્છતા”, “તબીબી લાભ” અથવા “જાતીય સુખમાં વધારા”ને ખતના પ્રથાના કારણો બતાવ્યા હતા. 2012 માં ફિલ્મ નિર્માતા પ્રિયા ગોસ્વામિ, જ્યારે તેણીની ડૉક્યુમેન્ટરી પિંચ ઓફ સ્કિન નું રીસર્ચ કરી રહી હતી ત્યારે બોહરા ધાર્મિક સંસ્થાની એક મહિલા શિક્ષકે તો તેણીને સ્પષ્ટ રીતે જણાવ્યું હતુ કે ખતના પ્રથા પાછળનું મુખ્ય કારણછોકરીઓની સેક્સયુઅલ ઉત્તેજનાઓને કાબુમાં કરવાનો છે જેથી, તેણી શાદી પહેલાં અથવા પછી અન્ય કોઈ વ્યક્તિ સાથે સેક્સ્યૂઅલ સંબંધો ના રાખે.

તો, શા માટે આજકાલના ઓનલાઈન ખતનાવિરોધીઓ તેની ઉલટી હકીકત આપીરહ્યાં છે અને દાવો કરી રહ્યાં છે કે બૈરાનુંખતના તેણીના સેક્સ્યૂઅલ સુખમાં વધારો કરવા માટે અપનાવામાં આવે છે? ખતના પ્રથા પાછળનું સાચુ કારણ શું છે?

આ બાબતને સમજવા ચાલો આપણે, બૈરાના ખતના વિષે ઈસ્લામિક પુસ્તક શું કહે છે તે જોઈએ.

ખાસ કરીને ઈસ્લામના શફી, હનબલી અને હનફિની કેટલીક ખાસ હદીથો છે, જેમાં ખતનાને સ્વીકાર્ય, ઈજ્જતવાળુ અથવા તો એક સુન્નત (સલાહભર્યું) તરીકે બતાવી છે. વિશ્વના ઘણા ઈસ્લામિક વિદ્વાનો વર્ષોથી આ હદીથની સચ્ચાઈ પર પ્રશ્નો ઉઠાવી રહ્યા છે. પરંતુ, આપણે તેને સાચુ માનીએ તો પણ, આ હદીથ એ મુખ્ય સચ્ચાઈને પાકી કરે છે કે પેગંબર મહમ્મદના સમયમાં પણ અરેબિયન પ્રદેશોમાં પહેલાંથી જ ખતના પ્રથા ચાલુ હતી, ખતનાઈસ્લામમાં દાખલ કરેલી કોઈ નવી ધાર્મિક પ્રથા નથી.

એક હદીથ, સુનાન અબુ દાઉદ પુસ્તક 41, જેમાં વારંવાર સુનાન અબુ દાઉદની વાત કરવામાં આવી છે. તેમા નીચેની એક ખાસ બાબત સમાવિષ્ટ છે :

“ઉમ્મ અતિય્યાહ અલ-અન્સારિયા માંથી:

એક સ્ત્રી મદિનામાં ખતના કરતી હતી ત્યારે પેગંબરે (પી.બી.યુ.એચ.) તેણીને કહ્યું હતુ કે વધારે કાપીશ નહિં કારણ કે તે બૈરા માટે વધારે સારૂં હોય છે અને મરદ ને વધારેગમે છે.”

પેગંબર, સ્ત્રીને વધારે કાપવા અંગે સાવચેત કરે છે તે ઘટનાનુંઅલગ-અલગ વિદ્વાનોએ અલગ-અલગ રીતે અર્થ અને ભાષાંતર કર્યું છે. અમુક વિદ્વાનોએ તેનું ભાષાંતર એમ કર્યું છે કે “વધારે કાપશો નહિં કારણ કે તે બૈરાઓના સેક્સ્યૂઅલસુખ માટે છે અને મરદ દ્વારા તે વધારે પસંદ કરવામાં આવે છે”, જ્યારે અન્ય વિદ્વાનોએ તેનું ભાષાંતર એમ કર્યું છે કે “…તે ચહેરાના સૌંદર્યનું કારણ છે અને મરદ માટે તે વધુ આનંદદાયક છે.”

ધી પિલ્લર્સ ઓફ ઈસ્લામ (દાઈમ અલ-ઈસ્લામનું ઈસ્માઈલ પુનાવાલાએ કરેલુ અંગ્રેજી ભાષાંતર) ના વોલ્યુમ 1ના પેજ નં. 154 પર એક આવા જ વાક્યને એ રીતે ભાષાંતરીત કરવામાં આવ્યું છે કે “હે બૈરાઓ, જ્યારે તમે તમારી દીકરીઓનું ખતના કરો ત્યારે થોડો ભાગ છોડી દો (લેબિઆ અથવા ક્લિટોરિસનો ભાગ), તે તેણીના શુદ્ધ ચરિત્રનેબતાવશે અને તે બૈરાઓ તેમના મરદોને વધારે વહાલા લાગશે.” ઉપર બતાવેલ ધી હિન્દુ સમાચાર પત્રના એક ઈન્ટરવ્યૂમાં સમાજના એક પ્રવક્તાએ તેનું આવુ જ કંઈ ભાષાંતર કર્યું હતુ કે “બૈરાના ચહેરા પરના તેજમાં અને તેણીના મરદ સાથેના સેક્સ્યૂઅલ સુખમાં વધારો કરે છે”. (ઈટાલિક્સમાં આપેલ ભાગ ઉમેરવામાં આવ્યો છે.)

હું કોઈ અરેબિક વિદ્વાન નથી પરંતુ, આ અલગ-અલગ ભાષાંતર પરથી એ સ્પષ્ટ છે કે અલગ-અલગ અરેબિક અને ઈસ્લામિક વિદ્વાનોએ આ સંદેશનું થોડા તફાવત અને વિરોધાભાસ સાથે એક સરખો અર્થ કર્યો છે. અમુક લોકો તેને બૈરાના ચહેરાના “તેજ” અથવા “સૌંદર્ય” માં (જે તેણીના જાતિય સંતોષનો સંદર્ભ છે, અક્ષરશઃ તેજ નહિં) વધારો કરવાના રૂપે ભાષાંતરીત કર્યું છે, તોઅન્ય લોકોએ તેને બૈરા માટે “વધારે સારૂં” અથવા “શુદ્ધ” (જે તેણીની જાતિય શુદ્ધતાના સંદર્ભમાં હોય શકે છે) રૂપે ભાષાંતરીત કર્યું છે.

બધા મુસ્લિમો સહમત થશે કે જુની ઈસ્લામિક અરેબિકના શબ્દો વારંવાર અચોક્કસ અથવા ઘણા બધા અર્થોવાળા હોવાના કારણે તેને સમજવી સરળ નથી. પરંતુ, આ અચોક્કસતા આપણને એ સમજવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે કે, શા માટે બોહરા બૈરાની ઘણી પેઢીઓ માને છે કે ખતના બૈરાઓની સેક્સ્યૂઅલ ઈચ્છાને કાબુમાં કરવા માટે અપનાવામાં આવે છે અને શા માટે અન્ય બોહરા આ જ શબ્દોનો ઉપયોગ, એવો દાવો કરવા માટે કરી શકે છે કે ખતના સેક્સ્યૂઅલ સુખમાં વધારો કરવા માટે અપનાવામાં આવે છે.

હાલમાં જ ખતનાના ઉગ્ર સમર્થકો (સપોર્ટર) અને સુન્નિ ઈસ્લામિક વિદ્વાન આસિફ હુસૈન દ્વારા આ વિષય પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. સ્પીક આઉટ ઓન એફ.જી.એમ.ના ફેસબૂક પેજ પરની એક ટિપ્પણીમાં તેમણે “સેક્સ્યૂઅલ સુખના વધારા” અને સ્ત્રીની શુદ્ધતા બન્ને વચ્ચેના સંબંધનો જીકર કર્યો છે. તેમણે કહ્યું છે કે :

“તે [ક્લિટોરલ હૂડ કાઢવું] સ્ત્રીને અવશ્ય સેક્સ્યૂઅલ સુખનો સંતોષ આપે છે અને તેથી, એ તેણીની શુદ્ધતાની ખાતરી કરે છે. પ્રાચીન કાયદાશાસ્ત્રીઓ એવા સંકુચિત લોકો નહોતા. તેમણે પેગંબરના આ એક વાક્ય પરથી તેના સાચા અર્થનું અનુમાન કર્યું છે.”

અન્ય શબ્દોમાં કહીએ તો, બૈરાના લગ્ન જીવન દરમિયાન તેણીના સેક્સ્યૂઅલ સુખની ખાતરી કરીને ખતના એ બાબતની ખાતરી કરશે કે તેણી સેક્સ્યૂઅલ સુખ માટે લગ્ન જીવનની બહાર જતી નથી. પેગંબરના શબ્દોના અલગ-અલગ અર્થ વચ્ચેનો આ સંબંધ સાચો લાગી રહ્યો છે અને જો તેને માનવામાં આવે તો, ખતના બૈરાના સેક્સ્યૂઅલ કાબુ મેળવવાસંબંધી બાબતપર કેન્દ્રિતછે.

 પરંતુ, શું ખરેખર આપણે બૈરાઓની જાતિય ઈચ્છાઓને કાબુમાં કરવાની કે વધારવાની જરૂર છે?

છેલ્લે તમે કોઈપણ કારણ આપો તો પણ, છોકરીના અંગછેદનની પ્રથાને વાજબી ઠેરાવી શકાય નહિં, ભલે તે કેટલી પણ “નાની” પ્રક્રિયા હોય.

કોઈપણ વ્યક્તિને બૈરાની સેક્સ્યૂઅલ ઈચ્છાઓ પર કાબુ રાખવાનો અથવા તો તેણીને શુદ્ધ બનવાનું કહેવાનો અધિકાર નથી. આ બધા પુરુષપ્રધાન વિચારો છે જેનું આજના વિશ્વમાં કોઈ સ્થાન નથી. તેજ રીતે, કોઈ પણ વ્યક્તિને એક નાની છોકરીનું અંગછેદન કરી તેણીના ભવિષ્યના સેક્સ્યૂઅલ જીવનને સારૂં બનાવવાનો પ્રયત્ન કરવાનો અધિકાર પણ નથી. સાત વર્ષની ઉંમરની કન્યાઓ સાથે સેક્સ્યૂઆલિટી સંબંધી છેડછાડ બિલકુલ થવી જોઈએ નહિં, તેમને સેક્સ્યૂઅલ સુખઅથવા અલગ અલગ જનન અંગોના કાર્યોની પણ સમજ હોતી નથી. શા માટે આપણે તેમના જનનાંગોને સ્પર્શ કર્યા વિના જન્મથી કુદરતી રીતે જેવા છે તેવા જ રહેવા દેતાનથી?

યાદ રાખો કે ક્લિટોરલ હૂડ શરીરનો એક મહત્વનો ભાગ છે, તે ક્લિટોરિસને વધારે ઉત્તેજન, ઘર્ષણ અને જખમ સામે રક્ષણ આપે છે અને સેક્સ્યૂઅલ ઉત્તેજના દરમિયાન ક્લિટોરિસને ખુલ્લું કરવા તે સ્વાભાવિક રીતે જ પાછું ખેંચાય છે. ક્લિટોરિસને ખુલ્લું કરવા તેને કાપવું જરૂરી નથી. આપણા શરીરના અંગો સાથે બ્લેડથી છેડછાડ કરતા પહેલાં આપણે તેના સ્વાભાવિક કાર્યોને સમજવા જોઈએ.

જાણ્યા-વિચાર્યા વિના ખતનાને “પશ્ચિમ દેશોના” ક્લિટોરલ અનહૂડિંગ સાથે સરખાવાનો દાવો કરવાના બદલે, આપણે એ સમજવું જોઈએ કે પરવાનગી વિના નાની છોકરીઓ પર ક્લિટોરલ અનહૂડિંગ કરવામાં આવતુ નથી. કામોત્તેજના દરમિયાન પ્રીપ્યુસ ટિસ્યુ (ક્લિટોરલ હૂડ) અવરોધ પેદા થતો હોય તેવી સમસ્યા ધરાવતી, જાતિય સુખમાં એક્ટિવ (સક્રિય) અમુક જબૈરાઓ તેને પસંદ કરે છે.

છેલ્લે, જો તમને લાગતું હોય કે ખતના પ્રથા પાછળનું અસલી કારણ તાહરત છે તો યાદરાખો કે, શારિરીક સ્વચ્છતાને સાબુ અને પાણી દ્વારા સારી રીતે જાળવી શકાય છે અને “આધ્યાત્મિક” અથવા “ધાર્મિક” શુદ્ધતા પ્રાપ્ત કરવાનો મુખ્ય સ્ત્રોત વ્યક્તિના જનનાંગોમાં નહિં પરંતુ, તેમના વિચારો, શબ્દો અને કર્મોમાં હોય છે.

(This article was first published in English on May 19, 2017. Read the English version here.)

By Hina Javed

Country: Pakistan

When sporting my journalistic hat, I tend to sniff out stories from unlikely sources, wherever they are hidden. I look out for news, dropping into places to see what is new. This time around, however, I wasn’t particularly looking for a story. I was just making small talk with a friend, who I would call Amber, sipping tea in the chilly, wintry breeze; the stillness of time hanging heavy in the thin air; the late afternoon light filtering through the branches of a tree.

Amber kept rambling about her married life and parental responsibilities, and how both were in permanent need of repairs or adjustments like an old car needs maintenance. I pretended to listen to her, albeit inattentively, all the while thinking about the most plausible excuse for not meeting a story deadline. And just at that moment, I snapped out of my reverie at the mention of the word khatna (also known as circumcision).

Suddenly, my eyes and ears were attentive, in perfect union. In that rare and curious moment, I dared to ask her if she was talking about Female Genital Cutting, a practice I thought did not exist in Pakistan. For a split second, I thought I might have violated an unwritten code of ethics. Maybe I had not phrased the question to fit the language of social architecture. It was too late now, but I still tried to rephrase the question, spitting out tiny fragments of sentences; struggling to find the right words, and dwelling on the worst possible response.

The response was startling, if not dreadful. All this while, she was complaining about her 10-year-old daughter who had recently been cut and refused to urinate for several hours. Amber was worried that her daughter would develop an infection if she held it for too long. Perhaps, for me, this was the worst part. This limbo of not knowing whether to ask more questions, given the sensitivity of the topic. But, I gave in and flooded her with queries.

If there is one thing Amber knows about me is that I listen keenly without ever coming across as judgmental. I assume it’s because of my profession. People never ask me what I think, and I never tell them what I think, because in my view that’s the way a journalist is ought to behave.

The initial conversation got me thinking. I made several attempts to talk to Amber and determine the extent of the issue. She would mostly respond in bits and pieces, leaving me more confused than ever. One day, however, she started talking more openly; justifying the practice and expressing concerns over how misunderstood her community is. It was in that fleeting moment that I knew I had plunged into murky waters. I was ready to write my next story, except I was in a state of moral anarchy.

As I investigated the matter further for my piece, I realized something important had changed. The social architecture that dismisses the inconvenient truth of FGC was changing fast, but only among the younger generation of Bohra women. Outsiders, however, were still largely unaware of the practice. These women were speaking up in numbers too big to ignore. What was holding them, however, was the horror of bringing shame to their families and a subsequent fear of revealing a reality that would rather be rationalized away.

Listening to the stories of vulnerable women gave me sleepless nights. I felt burdened with a sense of responsibility too heavy for my shoulders to carry. They had expectations too great for me to fulfill; each one of them hanging on to the hope that my story will stir up a conversation in Pakistan and possibly bring an end to this practice.

A month later, I had almost finished writing the story despite my own uncertainties and misgivings. In my limited experience as a young journalist, I had done stories on sensitive topics but nothing came close to this. To counter my persisting doubts, I had the story edited by a trusted senior colleague who showed nothing but the greatest respect for my brave efforts. I was finally starting to feel a sense of gratification; a tiny ray of hope for giving a voice to the voiceless. I was ready to put it out before the general public. However, the journey was far from over.

The path ahead was ridden with disappointment. Pakistani media organizations refused to lay a finger on the piece due to sensitivities. I was told that I had crossed the comfort zone of the general public. The article caused a stir and went through clearance after clearance; each time censoring important chunks of information and eventually being turned down.  

I was aware of my country’s heavily censored media and the difficulties journalists had to overcome to report sensitive topics. However, my experience landed me on a different playing field altogether; one that was far from level. I was now a victim of the epidemic of shameful silencing. I was among the people who were hurt, humiliated, and degraded because I had made the mistake of speaking out. I had forgotten that stirring up a conversation would dismantle the stronghold of patriarchy. I was asked to retreat and swallow my resentment, to bear up and direct my fury elsewhere. Or turn it inwards. Or stomp it out altogether.

As I sit here in silence, I feel the guilt of betraying the survivors and the fury of being betrayed by the so-called representatives. The former, a betrayal of hopes and expectations. The latter, a betrayal of attitudes. This unbearable pressure has crept into me like a blazing fire – at first slow but fast turning into an inferno. I exist in perpetual isolation and emotional turmoil. I am left to untangle the web of reasons why all my efforts backfired. I wallow in the awareness that no one will ever acknowledge the existence of an otherwise contested practice in my country. Every time I think about taking a small step in a positive direction, I am reminded of the faces of responsible individuals shut tight with lack of concern, or with apprehension that the conversation may open a gateway to a potentially dangerous territory that could affect them.

This is the first part of a series of essays by Hina Javed on her experience of reporting on FGC in Pakistan. Read the whole series here: Pakistan Journal.

(Hina Javed is an investigative journalist based in Pakistan, driven by the ambition of tackling difficult, often untouched topics. Her focus is on stories related to human rights, health and gender.)

On October 11th, Mariya was invited to take part in the 2017 Hilton Humanitarian Foundation Symposium. Mariya, along with Tostan’s founder Molly Melching, and Safe Hands for Girl's’ Jaha Dukureh, was on a panel titled “Empowering the Silent to Speak, Engaging Communities to Respond”, to discuss FGC and the work being done to end it.

To watch a recap of the event, click here.

This year’s 2017 Hilton Humanitarian Prize was presented to icddr,b. To learn more about award recipient, click here.

Until a few months ago, Female Genital Cutting (FGC) in Sri Lanka was spoken about only in whispers within practicing communities and in a few news articles. Since last month, however, the issue has suddenly attracted the attention of the mainstream national media and has been the highlight of some crucial discussions among government ministers and activists.

In Sri Lanka, FGC is practiced among the Dawoodi Bohras (who call the practice Khatna or Khafz) and among the Sunni Moor and Malay communities (who call it Sunnath). While the Bohras cut the clitoral hoods of girls at the age of seven, the Moors and Malays cut baby girls when they are 40 days old. (Read more about it here.)

FGC is internationally recognised as a violation of the rights of women and children, and is illegal in several countries around the world. However, Sri Lanka — like its neighbour India — does not have a specific law against FGC/Khatna/Khafz/Sunnath.

In order to push for a law banning FGC, a group of human rights activists and lawyers have been gathering testimonies of Sri Lankan FGC survivors. These testimonies have drawn recent media attention, and were also formally submitted to the Sri Lankan Parliament Sectoral Oversight Committee in a meeting earlier this month.  

This long overdue exposure of the practice of FGC in Sri Lanka is strongly linked to the controversies around the country’s personal laws for minority communities like Muslims.

The background

The public debate about FGC has been brought about in the midst of the discussion in Parliament on reforms to the MMDA (Muslim Marriage and Divorce Act), which was enacted by the Sri Lankan Parliament in 1951. According to this website, “The origin of Sri Lankan MMDA stems from a code of law on marriage and divorce exported from Batavia (present day Indonesia) in 1770 during the Dutch rule. This law has gone through a process of codification over a period of time and is based on Sharia law and Islamic legal practices. However, the Act also includes provisions pertaining to local customs unknown to Islamic law…”

In addition, Article 16 in the Fundamental Rights chapter of the 1978 constitution of Sri Lanka enshrined MMDA and Muslim Personal Laws in Sri Lankan law through the following statement: “All written and unwritten law that existed prior to the 1978 Constitution is ‘valid and operative’.” This has been interpreted as legal validation of MMDA and Muslim Personal Laws and local customs even if they contradict, or are inconsistent with, the fundamental rights of Sri Lankan citizens. As the Sunday Observer stated in this article, “personal Laws exist to provide the minority communities the extra protection they need, but instead, they violate the fundamental rights of people in those communities.”

The MMDA reform debates have been ongoing for decades, but they recently came back into serious discussion, with the Sri Lankan government’s application to regain the GSP+ (Generalised Scheme of Preference) from the EU. This preference was taken away from Sri Lanka sometime in 2010 citing non-compliance with international Human Rights standards. One of the criteria cited by the EU to grant this preference back to SL, was to bring about reform to the MMDA; claiming it as a rights violation against women and children.

Citing these rights, many Muslim Women’s activists and lawyers urged for a ban on the practice of FGC, and gathered many testimonies from victims, which were presented to the Parliamentary Oversight Committee on Women and Gender (POCWG) set up to address the MMDA reforms.

Hope for the future

In the past two weeks, with increasing media attention on FGC in Sri Lanka, some spokespersons from the country’s Dawoodi Bohra community have responded by defending the practice. Their argument is that FGC is “just a nick” and not harmful, should not be called “mutilation”, and that it is done for personal hygiene and for religious reasons.

However, in a positive sign, a group of senior ministers in the Sri Lankan government reviewed the practice of FGC and came to an agreement that the ritual needs to be treated as a public health issue. The meeting, held last week, included the Minister of Justice, the Minister of Women and Child Affairs and the Chairperson of the National Committee on Women. The ministers indicated that they would work with the local Muslim communities and help raise awareness about the issue of Female Genital Cutting.

1) When did you first get involved with Sahiyo?

 I first reached out to Sahiyo in April 2016.

 2)  What opportunities have you been involved with at Sahiyo?

I proofread and edit the newsletters, blog posts, and media reports for readability, help with sending out the newsletter, spread the word among my peers, and help maintain the Sahiyo blog.

4) What pieces of wisdom would you share with new volunteers or community members who are interested in supporting Sahiyo?

Never underestimate what you can do. Ask for help when you need it. Be brave enough to start a conversation that matters. Don’t forget to take care of yourself!

On October 9th, Sahiyo, along with Equality Now, Tahirih Justice Center, and forma came together in a roundtable discussion with Michigan’s Department of Health and Human Services (DHHS) to engage in cross-discipline dialogue on the challenges and best practices regarding how to respond to FGC in the United States. The roundtable discussion helped attendees to increase their knowledge base on FGC, understand the medical circumstances associated with FGC, and identify strengths, gaps, and policy/law implications that could improve outcomes for children and families. Sahiyo’s Mariya helped to facilitate this initial roundtable, and continues to work with DHHS on next steps to ensure that we work to address the issue of FGC, and how to support survivors,  in a holistic manner.

On Saturday, October 2, the Global Woman P.E.A.C.E. Foundation recognized Sahiyo Cofounder, Mariya Taher with the Survivor Activist Award at their annual 5K Walk to End FGM Charity Event in Washington DC. Mariya along with eight other deserving women and men were given Recognition Awards for the outstanding work toward ending female genital cutting and other injustices against women and girls during the pre-walk ceremony on the Washington National Mall in Washington, D.C.  

To learn more visit the Global Woman P.E.A.C.E. Foundation blog here.

લેખિકા : ઈન્સિયા
વય : ૩૪ વર્ષ
શહેર : મુંબઈ, ભારત

હું એક જાણીતા અને સુશિક્ષિત પરિવારની સભ્ય હોવાથી મને હંમેશા કશુંક જુદું વિચારવાની તક મારા કુટુંબે આપી છે. અમારી કોમના નિયમોને ધ્યાનમાં લીધાં વિના, મારા માતાપિતા હંમેશા મને ટેકો આપતા આવ્યા છે. મને શિક્ષણ અપાયું હતું અને મારા ભાઈઓની જેવા સરખા અધિકારો અપાયા હતા. મારી વાતની કદી ઉપેક્ષા નહોતી કરાતી અને મારા અભિપ્રાયોને ધ્યાનમાં લેવાતા હતા. હું એક દીકરી હતી, પરંતુ મારી સાથે એક દીકરા જેવા વ્યવહાર કરાતો હતો. 

પણ અમારી કોમ સહેજ વધુ એકબીજાની સાથે નજીકથી સંકળાયેલી હોવાથી, મારે શું કરવું જોઈએ તે વિશે બોલવાનો દરેકને અધિકાર હતો. મારા પરિવારમાંની તમામ મહિલાઓ અમારા પર તેમના વિચારોને પ્રભાવ પાડી રહી હોવાથી, મારી વય જ્યારે સાત વર્ષની હતી ત્યારે મારી માતા સંમત થયાં હતાં કે મારે ખત્ના કરાવવી જોઈએ.

એ દિવસ મને આજે હજી પણ સ્પષ્ટપણે યાદ છે. મારી ખત્ના કરાવવા માટે મારી માતા અને માસી પુણેમાં આ મહિલાના ઘરે લઈ ગયાં હતાં. કદાચ હવે દુ:ખાવો મને યાદ નહીં આવે, પરંતુ એ દિવસનો ભય, ઉદાસીનતા અને અવિશ્ર્વાસ હજી કાયમ છે. મારી અનેક પિત્રાઈ બહેનો હજી મને પૂછે છે, ‘‘જે કંઈ બન્યું તે વિશે તું શા માટે આટલી બધી વ્યથિત છે? શું તેથી આપણે કોઈ પણ રીતે બદલાયાં છીએ?’’

હું સંમત થાઉં છું કે ખત્નાથી સેક્‌સ (જાતીય સુખ) માણવા પ્રત્યેની મારી ઇચ્છા કદાચ નહીં બદલાઈ હોય, પરંતુ આપણી માતાઓ પ્રત્યેનો મારો દૃષ્ટિકોણ બદલાયો છે. જેઓ આપણને એવું જણાવે કે આપણને બળજબરીથી કોઈ સ્પર્શ કરે, ખાસ કરીને આપણાં ગુપ્તાંગોને સ્પર્શ કરે એ ખોટું છે, પરંતુ તો પછી તેઓ જાતે એક અજાણી મહિલાની પાસે શા માટે લઈ જાય છે? જે આપણી પેન્ટ ઉતારી પાડે છે અને આપણને સ્પર્શ કરે છે? આપણી માતાઓ અને માસીઓ-કાકીઓ કેમ એવું નથી વિચારતાં કે સાત વર્ષ એવી વય નથી કે જે વયે બાળકો તેમની સાથે શું કરાઈ રહ્યું છે, તેને સમજવા કે તેનો વિરોધ કરવા પૂરતા પ્રમાણમાં સક્ષમ છે. તેમને એવી પ્રતીતિ કેમ નથી થતી કે આની આપણા પર એવી માનસીક અસર પડશે કે જે પાછળથી આપણાં માતાપિતાને તેમના નિર્ણય બદલ ખેદ દર્શાવતાં કરી મૂકશે.

બાળજન્મની વેદના મને યાદ નથી, પરંતુ મેં અનુભવેલી લાગણીઓ મને આજે પણ જેમની તેમ યાદ છે. આજની કુમળી કન્યાઓ માટે પણ આ વાત લાગુ પડે છે. પુખ્ત વયની મહિલાઓ માટે ખત્નાની પ્રથા નાબૂદ કરવી જોઈએ કે નહીં તેનો નિર્ણય હું લઈ નહીં શકું, પરંતુ કુમળી કન્યાઓની ખત્ના નહીં કરવી જોઈએ એવું મારું ચોક્કસપણે માનવું છે, બાળપણ તમારાં બાળકોને એવી ખાતરી કરાવવા માટે હોય છે કે તેઓ સુરક્ષિત છે અને તમે તેમને નહીં ડરાવો એવો તેમને વિશ્ર્વાસ હોય છે. આપણી કન્યાઓને મોટી થવા દો. તેમના શરીરમાં આપણે જે કોઈ ફેરફારો કરવા માગીએ છીએ તે વિશે તેમને માહિતગાર કરો. આપણા મઝહબ વિશે આપણાં બાળકોને આપણે કેળવીએ, નહીં કે પ્રથા-રિવાજો વડે તેમને ગભરાવીએ.

મને ખબર છે કે ઘણા લોકો મારી વાત સાથે સંમત નહીં થાય અને ભલે તેઓ અસંમતિ દર્શાવે. કારણકે હું ફક્ત મારો દૃષ્ટિકોણ રજૂ કરવા માગું છું. હું બે દીકરીઓની માતા છું. મને ખબર છે કે મારી અથવા અમારા વડીલોની માન્યતાઓને અનુસરવાની તેમને ફરજ નહીં પાડીને તેમના જીવનને હું બહેતર બનાવી શકું. હું તેમને એવી કેળવણી આપવા માગું છું કે આપણી કોમ એક એવી પ્રગતિશીલ કોમ છે, જ્યાં આપણે આત્મવિશ્ર્વાસી, શિક્ષિત મહિલાઓ છીએ, જેઓને ઉદ્યમશીલો (કામકાજમાં પાવરધા) બનવા માટે શિખવાડાયું છે અને આપણે ઇચ્છીએ છીએ એવો રસ્તો પસંદ કરવાનો અધિકાર તેઓ ધરાવે છે.

આપણી કોમમાંની દીકરીઓની તમામ માતાઓ, કૃપયા હું શું જણાવી રહી છું તે વિશે સહેજ વિચાર કરે. આપણી દીકરીઓને મોટી થવા દો અને પોતાની પસંદગીઓ કરવા દો. તેમના વતી આપણે નિર્ણયો નહીં લેવા જોઈએ.

This article was published in English on May 29, 2017. You can find the English version here.